درد شکم در کودکان چیست؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از هلث دایرکت ، درد شکم دردی است که در هر جایی از ناحیه بین پایین دنده ها و لگن احساس می شود. در نوزادان و کودکان زیر 12 سال بسیار شایع است.

دلایل مختلفی برای درد شکم در کودکان وجود دارد، از جمله باد و نفخ شکم، یبوست، گاستروانتریت و آپاندیسیت.

معمولا دل درد در کودکان جدی نیست و بدون درمان در چند ساعت یا چند روز بهبود می یابد. اما، اگر درد شدید است، از بین نمی رود، یا به نظر می رسد کودک شما به طور کلی خوب نیست، او را به پزشک یا بخش اورژانس بیمارستان ببرید.

چه علائمی ممکن است همراه با درد شکم در کودکان باشد؟

علائم درد شکم ممکن است به سرعت ظاهر شوند یا ممکن است برای مدتی وجود داشته باشند. درد ممکن است ثابت باشد، بدتر شود، یا ممکن است بیاید و برود و می تواند خفیف یا شدید باشد.

توجه به الگوی و محل درد می تواند به پزشک شما در تشخیص کمک کند.

درد شکم در کودکان ممکن است با علائم دیگری مانند باد، آروغ، دفع گاز، استفراغ ، اسهال ، یبوست یا تب همراه باشد.

ممکن است رفتارهایی را در کودک خود مشاهده کنید که نشان می دهد او ممکن است درد داشته باشد.

این رفتارها عبارتند از:

• گریه کردن
• تمایل به ثابت ماندن به دلیل درد
• عدم تمایل به بازی
• امتناع از خوردن یا نوشیدنی
• بداخلاق یا بدخلق شدن
• حالات چهره

بیشتر بدانید : معده درد در کودکان

چگونه می توانم به فرزندم کمک کنم علائم درد خود را توضیح دهد؟

کودکان خردسال ممکن است نتوانند به بزرگسالان بگویند که درد را در کجا احساس می‌کنند یا چه احساسی دارند. هنگام تلاش برای بررسی علائم کودکتان، پرسیدن سوالات ساده مانند موارد زیر می تواند کمک کننده باشد:

• آیا می توانید به جایی که درد دارد اشاره کنید؟
• با درد از خواب بیدار شدی؟
• آخرین بار کی توالت رفتی؟

سعی کنید با پرسیدن سوالات اضطراب خود را به آنها منتقل نکنید.

علت درد شکم در کودکان چیست؟

درد شکم می تواند دلایل مختلفی در کودکان داشته باشد برخی از آنها شایع هستند. دیگران نادر هستند برخی از این علل به عنوان دلایل درد شکم در بزرگسالان یافت نمی شود .

در اینجا به برخی از دلایل درد شکم در کودکان اشاره می کنیم:

یبوست

یبوست در کودکان شایع است. به طور کلی، اگر کودک 2 بار یا کمتر از 2 بار در هفته اجابت مزاج داشته باشد، دچار یبوست می شود. اکثر بچه ها هر 2 تا 3 روز یک بار مدفوع می کنند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند ممکن است فقط یک بار در هفته مدفوع کنند.

اغلب، یبوست در کودکان هیچ دلیل فیزیکی ندارد و به این دلیل رخ می دهد که آنها قبلاً مدفوع دردناک یا ناخوشایندی داشته اند. Encopresis وضعیتی است که در آن مدفوع نهفته تا حدی قسمت پایین روده را مسدود می کند و منجر به نشت اسهال در اطراف انسداد می شود.

باد به دام افتاده

گاز روده محصول جانبی طبیعی هضم است. درد باد در نوزادان تازه متولد شده بسیار شایع است و هنگام شیر خوردن و گریه هوا را می بلعند. اگر کودک شما هنگام شیر دادن می‌چرخد یا گریه می‌کند، ممکن است باد داشته باشد. اگر بعد از غذا خوردن هنگام خوابیدن گریه کنند، این نیز می تواند باد باشد.

نوزادان با آروغ زدن یا دفع باد از شر آن خلاص می شوند. آنها ممکن است در این مورد نیاز به کمک داشته باشند. تکنیک هایی وجود دارد که می تواند به شما در آروغ زدن نوزاد بعد از شیر خوردن کمک کند.

کودکان بزرگتر با باد زیاد ممکن است یبوست داشته باشند، عدم تحمل لاکتوز داشته باشند یا غذاهایی مصرف کرده باشند که باعث ایجاد گاز بیش از حد می شود.

درد شکم معمولاً زمانی تسکین می یابد که گاز با آروغ زدن یا عبور باد آزاد شود.

بیشتر بدانید : کدام دل درد ها در کودکان جدی است

گاستروانتریت

گاستروانتریت یا "گاسترو" در اثر عفونت در روده ایجاد می شود معمولاً یک عفونت ویروسی، اما گاهی اوقات یک عفونت باکتریایی نیز می تواند عامل آن باشد. این عفونت ها به راحتی بین افراد به خصوص بین کودکان پخش می شود. گاستروانتریت باعث استفراغ، اسهال، تب و درد شکم می شود.

کودکان و نوزادان کوچک بیشتر مستعد کم آبی ناشی از گاستروانتریت هستند و نوزادان زیر 6 ماه در صورت ابتلا به گاستروانتریت باید توسط پزشک معاینه شوند.

روتاویروس یکی از علل شایع گاستروانتریت شدید در نوزادان است، اما واکسیناسیون علیه آن به عنوان بخشی از برنامه ملی ایمن سازی در دسترس است.

کودکان بزرگتر احتمال بیشتری دارد که به گاستروانتریت ناشی از نوروویروس مبتلا شوند.

مسمومیت غذایی

مسمومیت غذایی توسط میکروب هایی ایجاد می شود که در غذاهایی که به درستی تهیه یا ذخیره نشده اند رشد می کنند. علائم مشابه علائم گاستروانتریت است، اما معمولاً شدیدتر هستند. مجدداً، نوزادان و کودکان کوچک بیشتر از کودکان بزرگتر در معرض خطر کم آبی هستند و باید مراقب باشید که آنها هیدراته بمانند.

سندرم روده تحریک‌پذیر

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) باعث درد شکمی می شود که ممکن است به یک یا چند مورد از موارد زیر مربوط باشد:

• تغییر در دفعات مدفوع کردن کودک
• تغییر در ظاهر مدفوع

برخی از کودکان اسهال، برخی یبوست و برخی دیگر اسهال و یبوست متناوب خواهند داشت. اگر یبوست کودک به دلیل IBS باشد، درد شکم پس از مدفوع از بین نمی رود در حالی که با یبوست معمولی برطرف می شود.

عدم تحمل لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز کاهش توانایی هضم لاکتوز - قند موجود در شیر و محصولات لبنی است. این امر منجر به نفخ، باد و اسهال پس از مصرف غذا یا نوشیدنی حاوی لاکتوز می شود. در نوزادان بسیار نادر است. عدم تحمل لاکتوز در کودکان نیز ممکن است موقتی باشد.

قولنج

کولیک نامی است که به گریه و ناراحتی بیش از حد در نوزادان داده می شود. به خصوص در نوزادان بسیار کم سن بسیار شایع است. علت آن به طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر می رسد کولیک به غیر از ناراحتی که برای والدین و کودک ایجاد می کند،کاملا بی ضرر است

نوزادان مبتلا به کولیک با صدای بلند گریه می کنند، نمی توان آنها را تسلی داد، ممکن است زانوهای خود را بالا بیاورند و دفع باد دارند.

عفونت های دستگاه ادراری

عفونت های دستگاه ادراری (UTI) در کودکان شایع است. درد شکم می تواند یکی از علائم در کودکان بزرگتر باشد؛ علائم دیگر شامل موارد زیر می شود:

• درد هنگام ادرار کردن
• دفع ادرار بیشتر از حد طبیعی
• گاهی اوقات تب

آپاندیسیت

آپاندیسیت یک اورژانس است. اگر فکر می کنید فرزندتان ممکن است آپاندیسیت داشته باشد، باید فورا او را به پزشک یا بیمارستان ببرید. ترکیدن آپاندیس می تواند منجر به عفونت تهدید کننده زندگی شود.

آپاندیسیت باعث درد در اطراف ناف یا ناحیه ناف می شود که سپس به سمت راست پایین شکم حرکت کرده و تیزتر می شود. کودک مبتلا به آپاندیسیت ممکن است از تشدید درد شکم شکایت کند، اشتهای خود را از دست بدهد، استفراغ کند، هنگام نشستن یا ایستادن احساس ناراحتی کند و هنگام حرکت درد داشته باشد. آنها ممکن است سعی کنند خیلی ساکن بمانند.

انواژیناسیون

انواژیناسیون زمانی اتفاق می افتد که بخشی از روده مانند تلسکوپ به قسمت مجاور روده می لغزد. این یک بیماری جدی است که اغلب باعث انسداد (انسداد روده ) می شود و از جریان طبیعی غذا یا مایعات جلوگیری می کند. این در صورت عدم درمان می تواند کشنده باشد.

کودکان مبتلا به انواژشن ممکن است درد شدید متناوب داشته باشند که باعث گریه و ناراحتی می شود. ممکن است خونریزی از پایین داشته باشند، استفراغ کنند، یا بی حال و بی حال باشند - همیشه یا در امواج. در بین قسمت ها ممکن است کودک نسبتاً خوب به نظر برسد.

فتق

فتق زمانی اتفاق می افتد که یک عضو یا بافت بدن از طریق یک نقطه ضعیف غیرطبیعی به مکان دیگری برآمده شود . اگر از دیواره شکم برآمده شوند، ممکن است برای معده یا روده اتفاق بیفتد. برخی از کودکان هنگام تولد دچار ضعف در دیواره شکم می شوند و فتق اینگوینال دارند. این موارد در کودکان و نوزادان جوان نسبتاً رایج است.

فتق حبس شده توضیح می دهد که اگر فتق را نتوان برگرداند و محتویات فتق در دیواره شکم گیر کرد چه اتفاقی می افتد. این یک اورژانس پزشکی است زیرا جریان خون ممکن است قطع شود و باعث مرگ بافت شود. این به عنوان فتق خفه شده شناخته می شود. در این موارد روده نیز ممکن است مسدود شود.

علائم فتق اینگوینال خفه شده شامل درد در کشاله ران، حالت تهوع، استفراغ، درد ناگهانی و عدم توانایی در عبور باد یا حرکت روده است. برآمدگی فتق ممکن است قرمز تیره یا بنفش شود.

بیشتر بدانید : کدام دل درد کودکان خطرناک است؟

پیچ خوردگی بیضه

پیچ خوردگی بیضه زمانی است که بیضه می چرخد و طناب اسپرماتیک را می پیچد و جریان خون به بیضه را کاهش می دهد. این یک اورژانس پزشکی است و برای نجات بیضه نیاز به جراحی دارد. در پسران نوجوان شایع تر است اما در پسران جوان تر نیز ممکن است رخ دهد.

علائم پیچ خوردگی بیضه درد و تورم در بیضه و نشستن یک بیضه بالاتر از دیگری است. درد معمولا در بیضه است اما ممکن است در شکم باشد.

بلع جسم خارجی

کودکان خردسال اغلب چیزهایی را در دهان خود می گذارند و در نهایت آنها را می بلعند . اکثر اجسام خارجی که به دستگاه گوارش می رسند بدون هیچ کمکی از بدن خارج می شوند. اقلیت اشیاء باعث ایجاد مشکل خواهند شد.

باتری های دکمه ای و آهنربا می توانند عوارض جدی و تهدید کننده زندگی ایجاد کنند. اگر مشکوک هستید که فرزندتان یک باتری دکمه ای یا آهنربا را بلعیده است، به نزدیکترین بخش اورژانس بیمارستان بروید.

علائم بلع جسم خارجی عبارتند از:

• آبریزش آب دهان

• از دست دادن اشتها

• تنفس پر سر و صدا یا سرفه

• استفراغ

• درد شکم

• حرکات دردناک روده

چه زمانی کودک من باید به پزشک مراجعه کند؟

اکثر کودکان در برخی مواقع دچار درد شکم خواهند شد. اغلب، این یک بیماری جدی نخواهد بود، اما، اگر نوزاد یا کودکی دارای یکی از موارد زیر است، باید آنها را در اسرع وقت به پزشک یا بخش اورژانس بیمارستان ببرید:

• درد شدید شکم
• دردی که با حرکت بدتر می شود
• دردی که آنها را از خواب بیدار می کند
• دردی که می آید و می رود، یا از بین نمی رود، یا بدتر می شود
• درد و تب (درجه حرارت بالای 38 درجه سانتیگراد)
• مشکلات دفع ادرار
• درد هنگام دفع ادرار
• رنگ پریده، عرق کرده و بی حال هستند
• اسهال
• علائم کم آبی بدن - تشنگی، گودی چشم، خواب آلودگی، خشکی لب و زبان
• بثورات پوستی و همچنین درد
• درد یا تورم در کشاله ران یا بیضه در پسر

در صورت وجود موارد زیر مستقیماً به بخش اورژانس بیمارستان بروید:

• استفراغ سبز یا خونی
• مدفوع سیاه یا قرمز (ممکن است خون در آن باشد)

درد شکم در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟

یک پزشک از شما (یا فرزندتان) سوالاتی در مورد درد آنها می پرسد. آنها قبل از بررسی دقیق کودک شما را راحت می کنند. گاهی اوقات آزمایشاتی برای یافتن علت درد شکم در کودک مورد نیاز است. این شامل موارد زیر می شود:

• آزمایش خون
• نمونه ادرار یا مدفوع
• سونوگرافی
• اشعه ایکس

درد شکم در نوزادان و کودکان چگونه درمان می شود؟

اغلب هیچ درمان خاصی غیر از مراقبت در منزل لازم نیست . با این حال، برخی از درمان هایی که ممکن است مورد نیاز باشد عبارتند از:

• محلول آبرسانی خوراکی یا مایعات داخل وریدی
• تسکین درد - معمولاً پاراستامول با دوز توصیه شده به نسبت سن و وزن
• عمل جراحی
• آنتی بیوتیک ها به طور معمول برای گاستروانتریت توصیه نمی شوند، زیرا بیشتر عفونت ها به دلیل ویروس هستند.

چگونه از کودکی که درد شکم دارد مراقبت کنم؟

اگر از کودکی مراقبت می کنید که شکم درد دارد یا درد شکمی دارد:

• مطمئن شوید که آنها استراحت می کنند
• بسیار مهم است که به اندازه کافی مایعات سالم مانند آب بنوشند
• اگر نمی خواهند غذا بخورند، به آنها فشار نیاورید
• اگر گرسنه هستند، به آنها غذای ملایم مانند کراکر، موز یا نان تست بدهید
• در صورت نیاز به تسکین درد ساده، پاراستامول معمولاً داروی مسکن توصیه شده است
• نشستن روی توالت ممکن است به آن‌ها کمک کند که مدفوع کنند، که ممکن است درد را بهبود بخشد
• با خواندن کتاب، مالیدن شکمشان یا با اسباب بازی ها یا بازی های آرام، حواس آنها را پرت کنید
• اگر نوزادی درد شکم دارد، توصیه هایی را برای مدیریت درد در نوزادان دنبال کنید . آروغ زدن نوزاد ممکن است کمک کند اگر کودک باد داشته باشد.

اگر نوزاد مبتلا به گاستروانتریت باشد:

• نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند باید به تغذیه با شیر مادر ادامه دهند، اما ممکن است به دفعات بیشتری به شیر مادر نیاز داشته باشند
• ممکن است به محلول های آبرسانی خوراکی و همچنین شیر مادر نیاز باشد
• نوزادانی که با بطری تغذیه می شوند ممکن است به شیر خشک و محلول آبرسانی خوراکی نیاز داشته باشند

دل درد کودکان نباید بی اهمیت تلقی شود

دکتر عباس مومن‌زاده، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در مورد دل درد کودکان نظراتی دارند. دردهای شکمی یا به اصطلاح دل‌درد در بچه‌ها به علل مختلفی بستگی دارد که گرچه شاید به ظاهر ساده به نظر بیایند، در واقع بسیار پیچیده و مهم هستند و هرگز نباید بی‌اهمیت تلقی شوند. گاهی اوقات بچه‌ها برای شانه خالی کردن از انجام کاری مانند رسیدگی به تکالیف مدرسه و... دل‌درد را بهانه می‌کنند تا مورد سرزنش بزرگ‌ترها قرار نگیرند. البته این مساله به این معنا نیست که همیشه ساده‌انگاری کرد و دل‌دردهای کودک را در موقعیت‌های مختلف تنها به حساب چنین رفتارهایی گذاشت. در چنین شرایطی لازم است حتما با پزشک مشورت شود تا علت واقعی یا غیرواقعی این شکایت‌ها مشخص شود.

دل درد حاد و درمان‌های فوری دل درد

اگر این دردهای بدون علت مشخص را کنار بگذاریم، به‌طور کلی دل دردهای کودکان به دو نوع حاد و مزمن تقسیم‌ می‌شوند. دل درد حاد یکباره و با شدت تقریبا بالا ایجاد می‌شود که سبب بی‌قراری کودک می‌شود. درد مزمن مدتی ادامه دارد و شدت متفاوتی خواهد داشت. در هر دو حالت پزشک متخصص باید کودک را معاینه کند و شرح‌حال کودک به‌طور کامل از نظر تاریخ شروع، نوع، مدت و شدت درد بررسی شود. همچنین توجه به مسائلی مانند سابقه جراحی کودک، زمینه تشدید درد، احتمال ضربه دیدن شکم، سابقه ابتلا به بیماری‌های خاص و نظایر آن نیز اهمیت دارد. در واقع دل درد ها بسیار پیچیده هستند و حتی سینه پهلو، ناراحتی‌های ریوی، مشکلات عصبی، ناراحتی‌های قلبی-عروقی، آنژین چرکی و... هم می‌توانند با دل درد همراه باشند که پزشک با حوصله و دقیق باید به همه موارد و علل زمینه‌ساز و احتمالی کاملا اشراف داشته باشد. در صورت نیاز گاهی لازم است فشارخون کودک نیز اندازه‌گیری شود.

پس از این بررسی‌ها اگر علت درد تشخیص داده شود که درمان لازم و توصیه‌های مفید برای کودک انجام می‌گیرد، اما اگر پزشک علت دقیقی برای درد حاد کودک تشخیص ندهد حتما نیاز به انجام آزمایش خون و ادرار اورژانسی برای کودک خواهد بود. در صورتی که کودک دچار مشکلات تنفسی نیز باشد عکسبرداری ریه هم ضروری است.

آزمایش خون و ادرار می‌تواند نشان‌دهنده وجود خون در ادرار باشد که ناشی از دفع شن‌ریزه به‌دلیل ناراحتی‌های کلیوی، عفونت ادراری، وجود قند یا پروتئین در ادرار و... باشد که امکان تشخیص و درمان بیماری را به پزشک می‌دهد. انجام چنین آزمایش‌هایی حتما به صورت اورژانسی اهمیت دارد زیرا اگر دل درد ناشی از دیابت باشد و این مساله فورا تشخیص داده نشود می‌تواند منجر به حالت کما برای کودک شود و زندگی او را به خطربیندازد.

به‌رغم انجام این آزمایش‌ها و معاینات گاهی پزشک هیچ علتی برای درد مشاهده نمی‌کند که باز هم نباید درد حاد کودک بی‌توجه رها شود. در این شرایط کودک باید در بیمارستان بستری شود و بررسی‌های دقیق‌تر مانند انجام سونوگرافی و... و معاینه توسط جراح برای تشخیص احتمال بیماری‌هایی مانند انسداد روده، آپاندیسیت، هپاتیت و... حتما انجام گیرد.

بررسی دوره‌ای برای تشخیص دل درد مزمن

دردهای مزمن شکمی در کودکان نیز می‌تواند ناشی از التهاب معده، یبوست، مشکلات لوزالمعده، کبد و... باشد که باید با حوصله و به‌تدریج معاینه و مشخص شود و درمان مناسب انجام‌گیرد. این دردهای طول‌کشنده و گاهگاه نیز باید جدی گرفته شوند. به‌عنوان مثال بچه کوچکی که بی‌قراری می‌کنند و والدین تصمیم به مراجعه به پزشک می‌گیرند اما او آرام می‌شود. مجددا پس از زمان کوتاهی همان علائم را دارد و باز تسکین می‌یابد. چنین حالتی ممکن است به‌دلیل پیچ‌خوردگی روده باشد که درمان نشدن عوارض خطرناکی خواهد داشت. به‌طور خلاصه والدین باید بدانند دردهای شکمی کودکان به ظاهر ساده اما واقعا مهم و پیچیده است و هرگز نباید بی‌اهمیت از کنار آنها گذاشت.

طب سنتی درباره دل‌درد چه می‌گوید؟

دکتر سیده رامش سیدزاده، متخصص طب سنتی، در مورد دل درد توصیه هایی دارند:

1. آب و مایعات 30دقیقه قبل تا 2 ساعت بعد از هر وعده غذایی نوشیده نشود.

2. گاهی دل‌دردها به علت سردی و تری گوارش و به عبارتی سوء‌مزاج مادی بلغم معده و روده است که باید با منع یا تعدیل مصرف غذاهای با طبع سرد و تر مثل ماست، دوغ، هندوانه و خیار درمان ‌شود.

3. افرادی که از دل‌درد همراه با یبوست رنج می‌برند یا در حالت دل‌درد دچار اسهال نشده‌اند می‌توانند روغن زیتون را موافق عقربه‌های ساعت روی شکم ماساژ دهند.

4. بادکش گرم نیز یکی دیگر از روش‌های مفید است.

5. یک قاشق مرباخوری بارهنگ با نصف لیوان عرق نعناع و نصف لیوان گلاب به مدت 10 دقیقه جوشانده و همراه عسل با معده خالی میل شود. افرادی که مزاج گرم دارند یک قاشق مرباخوری بارهنگ را با نصف لیوان عرق کاسنی به مدت چنددقیقه جوشانده و همراه عسل میل کنند.

6. مصرف حدود نیم گرم زیره سیاه با مقدار نبات ساییده‌شده پس از صرف غذا برای کاهش نفخ پس از صرف غذا مفید خواهد بود.

7. دم کرده نصف قاشق دارچین نیز به افرادی که پس از صرف غذا دچار دل‌درد می‌شوند، توصیه می‌شود.